Mogelijke oorzaken
ungewollte Kinderlosigkeit
Ongewenste kinderloosheid treft altijd beide partners. Het zoeken naar de oorzaken moet daarom altijd met beide partners worden uitgevoerd.
De redenen voor ongewenste kinderloosheid zijn talrijk en zijn gelijkelijk verdeeld over mannen en vrouwen. In sommige gevallen hebben beide partners oorzaken voor onvruchtbaarheid, in andere gevallen zijn er geen aanwijsbare oorzaken voor de afwezigheid van zwangerschap. Naast organische, immunologische en biologische oorzaken spelen ook psychologische aspecten een rol. Milieuvervuiling, stress, overgewicht, ongezonde voeding, overmatig gebruik van alcohol, koffie en drugs en roken kunnen ook de vruchtbaarheid beïnvloeden.
Oorzaken van ongewenste kinderloosheid bij vrouwen
Ovariële stoornis
Functionele stoornissen van de eierstokken zijn meestal hormonaal van aard. Hormonale disfuncties kunnen leiden tot onregelmatigheden in de cyclus, stoornissen in de rijping van de eicellen, het ontbreken van een eisprong en onvoldoende corpus luteumvorming. De verstoring van de hormonale balans kan worden veroorzaakt door elke vorm van stress, ontsteking, letsel, tumoren, onder- of overgewicht, snelle, extreme gewichtsveranderingen, zware fysieke belasting, aangeboren storing van de hormonale klieren, medicatie, milieuverontreinigende stoffen en stimulerende middelen. Misvormingen van de eierstokken kunnen ook erfelijk zijn.
Onvruchtbaarheid veroorzaakt door de eileiders
Schade aan de eileiders kan in vele variaties voorkomen en wordt meestal veroorzaakt door een ontsteking. Ontstekingen kunnen leiden tot het sluiten van de uiteinden van de eileiders (randtrechters), tot verklevingen van de eileiders en tot verklevingen van de eileiders. Buitenbaarmoederlijke zwangerschappen en verklevingen na een operatie kunnen echter ook de functie van de eileiders aantasten. Bovendien kunnen er tijdens de embryonale ontwikkeling eileidermisvormingen optreden of erfelijk zijn. Beschadiging van de eileiders betekent dat het eierverzamelmechanisme en het eitransport naar de baarmoederholte verstoord of volledig onmogelijk is.
Endometriose
Endometriose is het bezinken van het baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder. Endometriose wordt waarschijnlijk veroorzaakt door restanten van het baarmoederslijmvlies die tijdens de menstruatie achterwaarts door de eileiders naar de vrije buikholte worden gedragen. Endometriotische laesies worden vaak gevonden op het buikvlies, maar ook in de eierstokken, eileiders, darmen en de blaas. Endometriose kan worden behandeld met medicijnen of chirurgie.
Polycystisch eierstoksyndroom (PCO-syndroom)
Vrouwen met het PCO-syndroom hebben vaak een onregelmatige cyclus en de eisprong kan daardoor minder frequent zijn. Dit maakt het moeilijk voor het koppel om het juiste moment te vinden om zwanger te worden.
Bij het PCO-syndroom is er sprake van een hormonale disbalans, met als gevolg een vertraagde of volledige uitblijvende follikelrijping en dus geen eisprong. Vrouwen hebben vaak een goede eicelreserve, dus het probleem is niet het aantal eicellen, maar hun rijping. Het is gemakkelijk om getroffen patiënten hiermee te helpen: de follikelrijping kan worden gestimuleerd met een tablet of, in een tweede stap, met een injectie, en het koppel kan worden geadviseerd over het optimale tijdstip voor geslachtsgemeenschap. Tijdens deze periode zijn meestal 1 of 2 korte echografieën nodig om het effect te controleren en het perfecte moment voor geslachtsgemeenschap te berekenen.
Het PCO-syndroom gaat vaak gepaard met andere symptomen, zoals insulineresistentie. Hier is het belangrijk om aandacht te besteden aan voeding, lichaamsbeweging en een aangepaste levensstijl. Buiten de kinderwens kunnen symptomen zoals een onzuivere huid, haaruitval of verhoogde haargroei op het lichaam voorkomen. Deze kunnen worden verbeterd met een anti-androgeenpil.
Oorzaken van ongewenste kinderloosheid bij mannen
Testiculaire disfunctie
De meest voorkomende aandoening bij mannen is een beperkte vorming van normale zaadcellen die zich goed bewegen. Normaal gesproken zou een milliliter rudimentair vocht minstens 20 miljoen zaadcellen moeten bevatten, waarvan ongeveer een derde normaal van vorm moet zijn. Om ervoor te zorgen dat een voldoende groot aantal zaadcellen de moeilijke reis door de vagina, de baarmoederhals en de holte en de eileiders naar de eicel kan maken, moet ten minste de helft van de zaadcellen in staat zijn om zich voort te bewegen. Als het aantal zaadcellen onder deze normale waarden ligt, is de vruchtbaarheid van een man beperkt. Testiculaire disfunctie kan worden geërfd of veroorzaakt door verwondingen en ongelukken. Heel vaak zijn spataderen (varicocele) ook de oorzaak. Afwijkingen in de positie van de testikels in de vroege kinderjaren (onbegrepen testikels) die niet tijdig worden herkend en gecorrigeerd, leiden vaak tot onherstelbare schade aan de testikels. Sperma-rijpingsstoornissen kunnen ook het late gevolg zijn van een bofinfectie in de kindertijd. Ook koortsachtige of besmettelijke ziekten beperken soms tijdelijk de zaadproductie van de testikels. Overmatig gebruik van alcohol en nicotine, maar ook stress en milieuvervuiling zijn andere factoren die een negatieve invloed kunnen hebben op de vorming van sperma.
Verstoorde spermacel-ovum interactie
Ongeacht de zaadceldichtheid kunnen ook functiestoornissen het doordringen van de zaadcel in de eicel bemoeilijken of blokkeren en zo onvruchtbaarheid veroorzaken.
Transportstoornissen van de spermakanalen
Sommige mannen produceren voldoende zaadcellen, maar er zitten nog steeds weinig of geen zaadcellen in hun sperma omdat ze geblokkeerd worden door een verstopping in de zaadleiders. Dit kan worden veroorzaakt door een verstopping in de spermakanalen of bijbalbuizen, die het gevolg is van een ontsteking. Geblokkeerde of onderontwikkelde vas deferens kunnen ook worden geërfd. Ook verwondingen en operaties (bijvoorbeeld na liesbreuk) kunnen leiden tot een verstoring van het transport van het sperma.